รถไฟจีน-ลาว กับโอกาสธุรกิจที่ไทยกำลังไล่คว้า และความท้าทายที่เกษตรกรเผชิญ

ลาวจะกลายเป็นโลจิสติกส์ฮับแทนไทย ?

ไม่ว่ามาทางถนน หรือ ทางรถไฟ สินค้าเกษตรจากจีนย่อมส่งผลกระทบต่อราคาสินค้าเกษตรไทย ขณะที่นักธุรกิจไทยจำนวนหนึ่งก็กังวลว่า รถไฟจีน-ลาว กำลังเขย่าสถานะของประเทศไทยในฐานะการเป็นศูนย์กลางด้านโลจิสติกส์ในอินโดจีนของไทย

ผู้พัฒนาอสังหาริมทรัพย์คนหนึ่งใน จ.หนองคาย กล่าวว่า ขณะนี้ธุรกิจอสังหาริมทรัพย์ในตัวจังหวัดกำลังเติบโตเนื่องจากผู้ส่งออกชาวไทยต้องการหาที่สร้างโกดังสินค้าให้ใกล้กับเวียงจันทน์มากที่สุด ผู้ประกอบการหลายภาคส่วนกำลังดำเนินการลงทุนร่วมกับผู้ประกอบการของลาวเพื่อส่งออกสินค้าจากลาวเช่นกัน

แม้ว่าที่ผ่านมา รัฐบาลไทยได้มีการแต่งตั้งคณะกรรมการบูรณาการการเชื่อมโยงทางรถไฟระหว่างไทย ลาว และจีน เพื่อกำหนดนโยบายการเชื่อมต่อทางรถไฟระหว่างไทย ลาว และจีน เพื่อขับเคลื่อนความเชื่อมโยง ให้ไทยเป็นศูนย์กลางการคมนาคมขนส่งของอาเซียน และส่งเสริมการค้าระหว่างสามประเทศดังกล่าว แต่ภาคเอกชนยังติติงภาครัฐว่าเริ่มต้นช้าไป ทั้งที่รถไฟจีน-ลาวได้ใช้เวลาสร้างกว่าห้าปีมาแล้ว

ที่ประชุมคณะกรรมการบูรณาการการเชื่อมโยงทางรถไฟระหว่างไทย ลาว และจีน ครั้งที่ 1/2565 เมื่อ 13 ม.ค. ที่ผ่านมา รับทราบผลการประชุม 3 ฝ่ายระหว่างไทย ลาว และจีน เมื่อ 19 พ.ย. 2564 เห็นชอบการลงทุนร่วมกันในสะพานแห่งใหม่ระหว่างไทยและลาวในอาณาเขตของตนเอง รวมถึงการจัดตั้งคณะทำงานพิจารณาร่วมกันต่อไป

ตามแผน โครงการสะพานมิตรภาพข้ามแม่น้ำโขง เชื่อมหนองคาย-เวียงจันทน์ แห่งที่ 2 ห่างจากสะพานเดิม 30 เมตร มีทั้งทางรถไฟขนาดมาตรฐาน 1.435 เมตร และทางขนาด 1 เมตร โดยการรถไฟแห่งประเทศไทย จะเร่งรัดการออกแบบรายละเอียดของสะพานมิตรภาพแห่งใหม่ต่อไป

วราวุธ มีสายญาติ นายกสมาคมนักธุรกิจไทยใน สปป.ลาว กล่าวว่า ไทยมองว่าตัวเองเป็นโลจิสติกส์ฮับแต่ในขณะนี้ลาวได้กลายเป็นฮับเนื่องจากสินค้าจากไทยต้องไปขนถ่ายที่ Vientiane Logistics Park ซึ่งเป็นโครงการที่รัฐบาลลาวให้สัมปทานเอกชนดำเนินการ

เขากล่าวว่าสินค้าจำนวนมากจากไทยและลาว ที่รอส่งออกไปยังจีน ขณะนี้ต้องนำพักที่ “ท่าบก” หรือศูนย์กระจายสินค้าในกรุงเวียงจันทน์เพื่อรอการขนถ่ายขึ้นรถไฟไป

“เราต้องพึ่งประเทศเพื่อนบ้านเพื่อส่งออกสินค้าไปสู่จีนทางรถไฟจีน-ลาวซึ่งในตอนนี้รถไฟจีน-ลาวเปิดมาเดือนกว่าแล้วเห็นการขนส่งสินค้าที่มีศักยภาพสูง ดังนั้นจึงเห็นว่าควรต้องเร่งสร้างสะพานข้ามแม่น้ำโขงคู่ขนานสำหรับรางรถไฟเพื่อให้เชื่อมต่อกับรถไฟจีน-ลาว ซึ่งจะทำให้ลดต้นทุนในการขนส่งตลอดจนเพิ่มมูลค่าการส่งออกทางรางให้กับประเทศไทยด้วย”

วราวุธ กล่าวว่าข้อได้เปรียบด้านการส่งออกไปจีนของลาว นอกจากรถไฟจีน-ลาวแล้ว ยังมีพิธีสาร หรือข้อยกเว้นทางภาษีศุลกากรที่จีนมอบให้ผลไม้ลาวเป็นจำนวนชนิดมากกว่าผลไม้ไทยด้วย

ในช่วงปลาย ม.ค. กระทรวงคมนาคม และสถานเอกอัครราชทูตไทย ณ เวียงจันทน์ รวมถึงหน่วยงานภาครัฐร่วมประชุมผ่านวิดีโอกับบริษัท Vientiane Logistics Park จำกัด เกี่ยวกับความคืบหน้าการดำเนินการพัฒนาโครงการท่าบกท่านาแล้ง และเขตโลจิสติกส์ นครหลวงเวียงจันทน์ พื้นที่รวมกว่า 2,000 ไร่ ในบ้านดงโพสี เมืองหาดซางฟอง นครหลวงเวียงจันทน์ ซึ่งอยู่ห่างจากสะพานมิตรภาพไทย – ลาว แห่งที่ 1 ประมาณ 1.5 กิโลเมตร

โครงการท่าเรือบกได้ดำเนินการแล้วเสร็จในระยะแรก ปัจจุบันอยู่ระหว่างก่อสร้างทางรถไฟจากสถานีเวียงจันทน์ใต้ของรถไฟลาว – จีน ถึงท่าเรือบกท่านาแล้ง ระยะทาง 2.8 กิโลเมตร คาดว่าจะแล้วเสร็จในปลาย มี.ค. หรือต้น เม.ย. นี้

กรมการขนส่งทางรางของไทยได้นำเสนอแผนการดำเนินการรองรับการเปิดให้บริการรถไฟลาว – จีน ผ่านสะพานมิตรภาพเดิม ในระยะเร่งด่วน โดยการรถไฟแห่งประเทศไทยเตรียมเพิ่มการขนส่งจาก 4 ขบวน เป็น 14 ขบวนและจาก 12 แคร่เป็น 25 แคร่ ซึ่งอยู่ระหว่างจัดเตรียมสถานีหนองคายให้ดำเนินการเป็นจุดตรวจปล่อยสินค้าขาออก และในระยะยาวจะมีการก่อสร้างสะพานแห่งใหม่รวมถึงย่านสินค้าสถานีท่านาแล้งให้เป็นจุดตรวจปล่อยสินค้าระหว่างประเทศและสถานีเปลี่ยนถ่ายสินค้าเพื่อเชื่อมโยงทางรถไฟระหว่างไทย ลาว และจีนต่อไป

รศ.ดร.อัทธ์ เห็นว่า สิ่งที่จะเกิดขึ้นตามมาเมื่อจีนเป็นผู้ซื้อสินค้ารายใหญ่ในลาวแล้ว ผักหรือผลไม้จากประเทศเพื่อนบ้านรายอื่น เช่น เวียดนาม ก็จะเข้ามาที่ลาวและแข่งขันกับสินค้าไทยเช่นกัน โดยข้อได้เปรียบของลาวด้านการส่งออก คือ เพราะธุรกิจใหญ่ในลาวจำนวนมาก คือธุรกิจจีน

“ลาวจะกลายเป็นศูนย์กลางของหลาย ๆ อย่าง เช่น ศูนย์กลางการค้าผลไม้ในอาเซียนตอนบน ผู้ประกอบการไทยทำได้อย่างเดียวคืออย่าแข่ง แต่ให้หาทางเชื่อมโยง”

“เมื่อ 3 ธันวาคม เมื่อรถไฟจีน-ลาวเปิด สะพานหนองคายแห่งที่ 2 ต้องเสร็จแล้ว แต่ตอนนี้สะพานยังไม่ได้ลงเสาเข็ม ไทยสูญเสียโอกาสไปเยอะเลย เราไม่ให้ความสำคัญกับโอกาสเท่าที่ควร”